Historiek
32 jaar na de sluiting van de mijnen van Winterslag en Waterschei vormt deze laatste restauratie namelijk het sluitstuk van meer dan twee decennia restaureren op de drie voormalige mijnterreinen. Na het verdwijnen van de mijnindustrie gingen overheden op alle niveaus op zoek naar nieuwe economische activiteiten en werkgelegenheid. Die zoektocht begon al na de sluiting van de mijnen in de jaren tachtig maar kwam na de sluiting van Ford Genk in een stroomversnelling. Stad Genk koos ervoor om de voormalige mijnterreinen, met respect voor het verleden, een nieuwe betekenisvolle toekomst te geven. Opzet was dat deze renovaties een belangrijke impact zouden hebben op zowel de stadsdynamiek en stadsgroei als op de Genkse economie, met een infrastructuurcomponent en een inhoudelijke profileringscomponent. En de impact is groot.
C-mine als voorbeeld
Het verhaal start – opnieuw – in 1997, met nv Mijnen die de schachtbokken in Winterslag restaureert en de energiegebouwen water- en winddicht maakt. In 2001 koopt stad Genk de terreinen van LRM en vat in de jaren daarna de restauratie van onder meer de lampenzaal en douchezalen aan. De grondige renovatie en uitbreiding van de oude mijnsite was het werk van architectenbureau 51N4E. In 2005 krijgt het geheel de naam C-mine.
De nieuwe toekomst voor het mijnterrein komt pas echt op gang in 2008, met de komst van de filmzaal Euroscoop in de voormalige lampenzaal en badzalen, gerealiseerd door Cops Architecten. Voor de stad was het belangrijk dat het eerste project er een zou worden met een brede, algemene wervingskracht en daar beantwoordt een filmzaal perfect aan. In de latere jaren In de latere jaren krijgen de mijngebouwen nog meer invulling en aanzien met de komst van het cultuurcentrum, het designcentrum en het ondergrondse belevingsparcours C-mine Expeditie in het voormalige energiegebouw. C-mine Crib, een ruimte voor creatieve ondernemers van de hand van Cops Architecten, is ondergebracht in het voormalige administratiegebouw; Piet Stockmans vestigde zijn atelier in de vroegere mijnmagazijnen. Als laatste worden de voormalige paardenstallen gerestaureerd door de Genkse privé-onderneming Painting With Light.
Momenteel werkt 51N4E aan een stedenbouwkundig plan voor de nog niet ingevulde terreinen rond C-mine.
Verbonden met dieren
De mijn van Zwartberg sloot al in 1966. Omdat er in de jaren zestig nog niet veel aandacht besteed werd aan het behoud van het industrieel erfgoed, werd de mijn zo goed als volledig gesloopt. Het mijnterrein met de statige directeurswoning, een van de meest markante architecturale gebouwen in Genk, werd na de mijnsluiting verkocht aan de familie Wauters die in het park 30 jaar lang de Limburgse Zoo uitbaatte.
De villa, gebouwd in 1925, leek wel voorbestemd om verbonden te zijn met dieren. Aan de stenen gevel zie je namelijk sculpturen van dieren, gebaseerd op fabels en sprookjes van Jean de La Fontaine, zoals onder andere de haas en de schildpad, de vos en de reiger, de leeuw en de libelle… Na de sluiting van de zoo zorgde de buurt voor de erkenning van de villa als cultureel erfgoed. Vanaf 2018 werd de binnenkant van het gebouw met zorg gerestaureerd door Team van Meer architecten, en dit naar aanleiding van de opening van LABIOMISTA, het evoluerende kunstwerk van Koen Vanmechelen. De cirkel is rond.
Hedendaags historisch
Het Thor Park is het meest ‘hedendaagse’ historisch erfgoed van stad Genk, alleen al maar omdat de hele site in het teken staat van technologie, energie en wetenschap. Het centrale, iconische hoofdgebouw van de vroegere mijn van Waterschei kreeg de naam Thor Central en biedt onderdak aan zalen, twee restaurants, een auditorium, een mijnbouwmuseum en last but nog least: een kinderdagverblijf.
Om Thor Central om te vormen tot wat het nu is, drong een ingrijpende verbouwing zich op. Het gebouw voldeed in zijn oorspronkelijke staat niet meer aan de moderne eisen. Zo moesten de vloeren worden versterkt. De externe bakstenen gevel moest vervangen of herbouwd worden. 1500 m² beglazing werd hersteld. Dit alles werd in goede banen geleid door SATIJNplus Architecten, bekend van hun werk in het Kruisherenhotel en de Dominicanenboekhandel in Maastricht.
In het hart van Thor Central is er de lichte en luchtige Barbarazaal. Vóór de restauratie was de hal een sombere ruimte, omdat een luifel het mooie glazen dak bedekte. Aangezien de originele glazen panelen van Val Saint-Lambert en de betonnen constructie van het dak niet konden worden behouden, werd een speciale oplossing ontworpen. In Frankrijk zijn speciaal voor dit doel 3.600 glastegels gemaakt. Deze zorgen nu voor voldoende licht in de met glas overdekte hal.
Genk op de kaart
De renovatie van het gebouw rond de schachtbok, inclusief de passerelle, uitgevoerd door Koplamp Architecten, werd eerder dit jaar afgerond. De gelijkvloerse verdieping van het schachtgebouw blijft permanent open, de andere verdiepingen zijn uiteraard bereikbaar via deuren. Het monumentale betonskelet en de grote raampartijen spreken tot de verbeelding, de uitzichten van op de hogere verdiepingen zijn fenomenaal. Midden in het gebouw is er door alle verdiepingen heen vlak onder de wielen van de schachtbok een imposante opening. Het was daar dat de schachtliften op en neer gingen. De negen meter hoge passerelle verbindt Thor Central met het schachtgebouw inclusief schachtbok. In de passerelle is de verf op de muren nog origineel. Het einde van de werken is in zicht. De renovatie van de schachtbok vormt het sluitstuk van de renovatie van het Genkse mijnerfgoed. De bok wordt ingepakt, gezandstraald, behandeld en opnieuw geverfd.
Drie voormalige mijngebieden, nu inhoudelijk en duurzaam ontwikkeld, zetten Genk opnieuw op de kaart.
Uitgelicht
Passerelle
De passerelle, aan de achterkant van Thor Central, is volledig gerestaureerd. In de tijd dat de mijn nog open was, werd de passerelle als overdekte gang gebruikt door mijnwerkers om van het hoofdgebouw naar de schachtbokken te gaan en omgekeerd. In de toekomst zal deze bijzondere ruimte dienst doen als expositie- en ontmoetingsruimte. Bijzonder: aan de onderkant van de passerelle woont al jaren een kolonie huiszwaluwen. Hun aanwezigheid is bepalend geweest bij de uitwerking van de planning en aanpak van de werken. Zwaluwen broeden hier in ons land tussen april en half oktober. In de winter trekken ze naar warmere oorden. Daarom gebeurden de werken in twee fases en werd er tijdens het broedseizoen niet gewerkt aan het gedeelte waar de kolonie woont. Wandel zeker eens onder de passerelle door en ontdek de 55 nestjes!
Directeursvilla
In een ver verleden was deze prachtige villa van de mijndirecteur. Later behoorde ze tot de familie Wauters van de Limburgse Zoo. De directeursvilla is een van de meest markante architecturale gebouwen van Genk. Met LABIOMISTA krijgt ze nu een museaal karakter. De villa huisvest Koen Vanmechelens Open University of Diversity (OpUnDi). Villa OpUnDi is een denktank en ontmoetingscentrum voor iedereen die zich bezighoudt met diversiteit. De Wunderkammer, met de grote ovale tafel, is een plaats waar kunstenaars, wetenschappers en het grote publiek vanuit alle uithoeken van de wereld elkaar vinden. Ontdek hier ook de Zwartberg-kamer, een ode aan de geschiedenis van de site.
