Klimaatverandering
Met de huidige klimaatverandering vormt water steeds meer een probleem. Enerzijds zijn er lange periodes van aanhoudende droge dagen, afgewisseld met periodes van korte, intense buien.
We hebben dus heel lang te weinig water en dan plots veel te veel water.
Droogte
In Genk is maar liefst 24% van het totale oppervlak verhard, dit wil zeggen dat het weinige regenwater hier de bodem niet kan indringen. Dit zijn wegen, daken, opritten, terrassen, enzovoort. Omdat het water de bodem niet kan indringen, wordt de grondwatertafel niet aangevuld. Hierdoor vinden planten geen water meer en gaat de biodiversiteit sterk achteruit, planten sterven af. Als er minder planten in de wijk zijn, zal de wijk meer opwarmen. De bodem komt namelijk bloot te liggen en warmt sneller op. De verharding warmt trouwens nog sneller op dan de bodem en houdt de warmte ook langer vast.
Overstorten
De laatste jaren heeft Vlaanderen te kampen met meer intense buien. Dit wil zeggen dat er op korte termijn zéér veel water uit de lucht komt gevallen. Het water kan op zo’n korte tijd niet de bodem infiltreren, dit vergt immers wat tijd. Daarnaast zorgt de hoge verhardingsgraad ervoor dat het regenwater helemaal niet kan infiltreren en gewoonweg afstroomt naar de riolering. Het regenwater wordt nergens tegengehouden en stroomt gigantisch snel stroomafwaarts. Hierdoor komen er op kritische punten in de riolering problemen.
Genk heeft een erg hoge rioleringsgraad, meer dan 99% van Genk beschikt over een riolering. In vele gevallen is dit een gemengde riolering. Dit wil zeggen dat zowel regenwater als afvalwater in dezelfde buizen naar het waterzuiveringsstation gebracht wordt. Wanneer het regent, zal al het regenwater van de daken, wegen, opritten en terrassen samenkomen in deze riolering. Dit is véél te veel water om in één keer te kunnen slikken. Om overstromingen te voorkomen, zijn er overstorten voorzien. Dit kan je bekijken als de overloop van je wastafel: als er te veel water in zit, loopt het gewoon over naar de beek. In Genk is dit de Stiemerbeek. Hierdoor komt er dus zeer veel regenwater vermengd met vuil afvalwater in de beek terecht. De kwaliteit van het beekwater gaat hierdoor sterk achteruit, de natuur kwijnt als het ware weg.
Verharding
We zien dus dat de overmatige verharding wel degelijk een probleem vormt, ze versterkt de verdroging én zorgt voor wateroverlast in de vorm van overstorten. De oplossing is dus makkelijk: ontharden! Als regenwater kan infiltreren waar het valt, zal de grondwatertafel aangevuld worden. In de nattere periodes van het jaar (herfst/winter) zal het grondwater ‘hoog staan’, er is dan véél water voorradig voor de planten. Hoe meer grondwater er aangevuld kan worden in de natte periodes, hoe langer de negatieve gevolgen van verdroging in de zomer uit blijven. Daarnaast komt het water dat de bodem infiltreert, niet meer terecht in de riolering. Hoe minder regenwater er in de riolering terechtkomt, hoe minder overstorten er zullen plaatsvinden!
Door een simpele ingreep, in de vorm van ontharden, zorgen we er dus voor dat er én minder droogte is én minder overstorten zijn én de biodiversiteit van de Stiemerbeek erop vooruit gaat!
Waterrijk Waterschei
Met het project Waterrijk Waterschei wil de stad Genk duurzame watermaatregelen tentoonstellen in de wijk. Het project is opgezet als een experiment voor de uitrol van de innovatieve waterstrategie opgenomen in het masterplan Stiemervallei. Op basis van de leerlessen uit dit experiment, is het de bedoeling deze aanpak beleidsmatig te verankeren en op te schalen naar alle Genkse wijken. Ook voor Vlaanderen is het een interessant experiment voor toekomstig water/droogtebeleid. Vanuit die optiek wordt het project door de VMM en Departement Omgeving gesubsidieerd als proefproject.
Het betrekken van burgers bij duurzaam waterbeheer is cruciaal. In Waterrijk Waterschei zoeken we naar een stimulerende aanpak die bewoners aanzet tot meer hemelwateropvang en -infiltratie, ontharding en vergroening op eigen terrein. Het consortium Waterland, UHasselt en Breekijzer werd in de zomer 2021 aangesteld door stad Genk om de dialoog met de burgers aan te gaan en hen te begeleiden. Met de organisatie van een Living Lab willen ze de inwoners water opnieuw als kostbaar goed laten omarmen en hen aanzetten tot actie.
Met de bouw van een Living lab streven we naar het creëren van een ontmoetingsplek waar de voordelen van ontharding, hemelwateropvang, infiltratie en vergroening zichtbaar zijn. De stad geeft hiermee het goede voorbeeld en wil de bewoners inspireren om op eigen terrein hetzelfde te doen.
Dit Living Lab is tot stand gekomen bij de omvorming van het basketbalveldje voor het wijkcentrum tot groene ontmoetingsruimte.
