Mensen die eenzaam sterven, krijgen meestal een heel sobere begrafenis. “Ze worden anoniem begraven, zonder dat er iemand of bijna niemand aanwezig is”, legt Cecile Rutten van de werkgroep ‘Rouwenden Nabij’ uit. Ook afscheidsrituelen, een bloemstuk of naamplaatje ontbreken. “Vanuit een gevoel van verontwaardiging daarover zijn we met onze werkgroep aan de slag gegaan om een alternatief aan te bieden.”
Tot nu toe lag de organisatie van de begraving van wie eenzaam of arm overlijden bij het OCMW. “Dat betaalt de kosten en regelt de louter praktische kwesties. Een goede samenwerking met zo’n belangrijke partner is voor ons essentieel”, duidt Cecile. “Wij van Rouwenden Nabij, aangevuld met enkele personen van andere levensbeschouwingen, hebben de koppen bij elkaar gestoken en de werkgroep Waardig Begraven opgericht. We bieden voortaan een begraving aan voor mensen die in eenzaamheid of armoede sterven met veel aandacht voor de persoon achter de overledene. Wij willen voorgaan én aanwezig zijn met enkele vrijwilligers bij het afscheidsritueel. Voor een creatieve invulling vol symboliek werken we met bloemen, levensnabije woorden, muziek en een naamplaatje. Uiteraard houden we daarbij altijd rekening met de keuze van begraving. Zo bieden we een menswaardig alternatief.”
Steun van de stad
Het initiatief voor een waardig afscheid van mensen die in eenzaamheid of armoede sterven werd door Rouwenden Nabij als burgerbudget ingediend. “Ideeën hebben we genoeg, maar we hoopten zo wat extra financiële slagkracht te krijgen”, legt Cecile uit. Hoewel het idee het nipt niet haalde, moedigde de stad de initiatiefnemers aan om hun voorstel niet op te bergen. “De mensen achter het burgerbudget spoorden ons aan contact op te nemen met de bevoegde schepen. Zo kwamen we bij de Dienst Sociaal Welzijn terecht, waarmee enkele vertegenwoordigers uit onze werkgroep verschillende keren om de tafel zaten. Samen werkten we een mooi plan uit om mensen die in eenzaamheid of armoede overlijden waardig te begraven.” Ook van heel wat sociale organisaties ontving Waardig Begraven positieve reacties. “Van De Sfeer, een organisatie die tegen armoede strijdt, kregen we enthousiaste reacties. Ook Vincentius en de burgemeester persoonlijk lieten hun waardering blijken.”
Begrafenisondernemers
Maar hoe kom je te weten wie in eenzaamheid of armoede sterft? “Daarvoor is onze samenwerking met de begrafenisondernemers cruciaal”, zegt Cecile. “Voor de opstart van het project hadden we al heel wat contact gelegd met de begrafenisondernemers. Die zagen ons initiatief meteen zitten. Uit gesprekken met hen blijkt dat er in Genk zo’n tien tot twintig mensen per jaar in eenzaamheid sterven. Zij brengen ons daarvan op de hoogte, waarna wij aan de slag gaan voor een mooi afscheidsritueel op maat van de overledene.” Behalve met de uitvaartondernemers is er een intensieve samenwerking met het OCMW en tal van verenigingen uit de psychische, medische en sociale sector. “Die en verschillende andere sociale partners, zoals huisdokters en hulpverleners, hebben we onze folder bezorgd.”
Een afscheid op maat
“Voor ons heeft iedereen die ooit een naam kreeg recht op een waardig afscheid”, stelt Cecile. Zo willen de krachten achter Waardig Begraven meebouwen aan een warme samenleving. De afscheidsdienst die ze willen verzorgen, houdt rekening met elke levensbeschouwing en is zeker niet afstandelijk. “We willen integendeel zo veel mogelijk te weten komen over de overledene. Dat kost tijd en moeite. Maar door enkele levensflitsen, sterke momenten of ervaringen van die persoon te verzamelen en daar verhalend en symbolisch naar te verwijzen voorzien we een afscheid dat past bij de overledene. Bovendien willen we de aanwezigen daar actief bij betrekken. Zo wordt de overleden persoon erkend in zijn mens-zijn en krijgt hij zijn plaats in de wereld. Eenmaal per jaar organiseren we ook een herdenkingsviering voor alle mensen die in eenzaamheid of armoede overleden.”
Vrijwilligers gezocht
“In onze erg individualistische en prestatiegerichte samenleving hebben veel mensen het moeilijk om te kunnen volgen. Hen willen we zeker niet vergeten”, verduidelijkt Cecile het streven van Waardig Begraven voor meer sociale rechtvaardigheid. “We hebben op dit moment een gemotiveerde groep vrijwilligers die paraat staan voor een waardig afscheid voor wie eenzaam of arm sterft. Maar er kunnen er wel nog wat bij”, vertelt ze. “Vanuit mijn eigen ervaring kan ik zeggen dat het een rijk en diepmenselijk gevoel van respect geeft om de unieke persoon die de overledene is waardig te mogen begraven. Heel wat mensen worden vergeten of leven aan de rand van de maatschappij. Hoe we met hen omgaan, vertelt veel over onze mentaliteit. Als we een solidaire gemeenschap willen opbouwen, moeten we vertrekken bij liefde en sociale vriendschap, die de grenzen van de eigen kring gaandeweg almaar verder overstijgen. Bij ons kan je vrijwilligerswerk doen dat je een bijzonder voldaan gevoel geeft. Dat kan door gewoon aanwezig te zijn bij de begraving of door een actieve en creatieve bijdrage te leveren aan het afscheidsritueel”
Meld je als vrijwilliger
Cecile Rutten
0476 68 10 02
Overlijdt iemand in eenzaamheid?
Tjeu Neyens
0473 77 38 31
