19-06-2025 - Stuurgroep leefmilieukwaliteit Genk-Zuid
Vandaag vond de stuurgroep leefmilieukwaliteit Genk-Zuid plaats waarin de betrokken gemeenten (Genk, Zutendaal, Diepenbeek en Bilzen), provincie Limburg, Vlaamse overheidsdiensten en het lokale bedrijfsleven zetelen.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) stelde de nieuwe resultaten van de luchtmetingen voor die op de meest relevante plaatsen gemeten wordt.
Hoe zit het met de luchtkwaliteit in 2024?
Dioxine- en PCB-depositie
De VMM volgde in 2024 in kader van het actieplan Dioxines/PCB’s dioxine- en polychloorbifenylen (PCB)-depositiemetingen op nabij 2 schrootbedrijven met monitoringsplicht in het industriegebied Genk-Zuid. In Genk vonden sinds de tweede helft van 2024 metingen plaats in de industriezone (Swinnenwijerweg) en in de dichtstbijzijnde woonzone (Loskaaistraat) in functie van het schrootbedrijf Stevens Recycling. In Zutendaal liet de VMM in opdracht van het schrootbedrijf Euregio Recycling Belgium metingen uitvoeren in het dichtstbijzijnde landbouwgebied (hoek Bilzerweg-Watermolenweg).
In 2024 lagen er in Genk geen jaargemiddelden boven de jaardrempel. In Zutendaal zagen we wel een overschrijding.
Er zijn geen Europese of internationale normen voor dioxines en PCB’s (polychloorbifenylen) in depositie. Daarom leidde de VMM eigen drempelwaarden af. Ze zijn gepubliceerd op volgende webpagina: https://vmm.vlaanderen.be/feiten-cijfers/lucht/overzicht-per-vervuilende-stof/andere-vervuilende-stoffen/dioxines-en-pcbs-in-depositie. De jaardrempels gelden als actiedrempels. Voor de schrootbedrijven met monitoringsplicht betekent dit dat zij bij overschrijding een oorzakenonderzoek moeten laten uitvoeren en aanvullende maatregelen moeten voorstellen. De Vlaamse overheidsinstellingen zullen erop toezien dat het onderzoek bij Euregio Recycling Belgium uitgevoerd wordt en het bedrijf zo nodig aanvullende maatregelen neemt.
Zware metalen
In 2024 lag het jaargemiddelde van nikkel onder de Europese streefwaarde. Daarnaast lagen ook de jaargemiddelden van arseen, cadmium, lood en mangaan onder de Europese grens- en streefwaarden en de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). In vergelijking met 2023 is er een lichte stijging van de chroomconcentraties en blijven de nikkel- en mangaanconcentraties stabiel.
Andere parameters
Daarnaast voert de VMM in de regio Genk ook metingen uit van fijn stof en vluchtige organische stoffen.
De jaargemiddelden van fijn stof en benzeen liggen onder de Europese grenswaarden. Ook wordt de Europese grenswaarde voor dagwaarden van fijn stof niet overschreden. In 2024 werden de WGO-advieswaarden voor tolueen gehaald, deze voor fijn stof werden overschreden. Dit is niet alleen in Genk maar ook op tal van andere plaatsen in Vlaanderen.
In 2024 heeft de VMM ook eenmalig 2 meetcampagnes uitgevoerd naar PFAS in zwevend stof en depositie. Dat gebeurde in de industriezone nabij het schrootbedrijf Stevens Recycling (Swinnenwijerweg) en in de woonzone (Sledderlo) nabij de metaalverwerker Aperam en afvalverwerker TWZ Genk. Uit de screeningscampagnes bleek dat de meeste meetwaarden licht verhoogd waren ten opzichte van een landelijke achtergrondlocatie, maar dat er geen enkele drempel- of streefwaarde werd overschreden. Niet voor PFAS in depositie en ook niet voor PFAS in zwevend stof.
Hoe zit het met de impact op de gezondheid van de omwonenden?
De verspreiding van zware metalen en dioxines in de lucht kan gezondheidseffecten veroorzaken. Daarom wordt de invloed die de gemeten stoffen hebben op de gezondheid van de omwonenden van nabij gevolgd. Periodiek wordt door het Departement Zorg een rapport opgemaakt waarin de jaargemiddelde meetresultaten van zware metalen in PM10-stof en dioxines/PCB’s getoetst worden aan gezondheidskundige advieswaarden. De volksgezondheidskundige interpretatie van lucht- en depositiemetingen in Genk-Zuid over de periode 2020-2023 werd vorig jaar gepubliceerd.
Dioxine- en PCB-depositie
Het Departement Zorg toetst de meetwaarden af aan de nieuwe jaargemiddelde drempelwaarde van 6,3 pg TEQWGO2022/(m².dag) in neervallend stof voor dioxines en PCB's. Een overschrijding van de jaargemiddelde drempelwaarde betekent niet onmiddellijk gevaar voor de gezondheid, maar een langdurige verhoogde blootstelling aan dioxines en PCB's kan op lange termijn wel een hoger risico geven op gezondheidseffecten.
De dioxineachtige PCB’s in de omgeving van de schrootverwerkende bedrijven in Genk en Zutendaal blijven een aandachtspunt. Deze stoffen komen vooral via voeding in de mens terecht. Om extra blootstelling te vermijden, adviseert Departement Zorg uit voorzorg een aantal maatregelen in de omgeving van de bedrijven.
Andere parameters
Er blijft een verhoogd risico op gezondheidseffecten bestaan door de aanwezigheid van zware metalen – voornamelijk (zeswaardig) chroom en in mindere mate nikkel – in de omgevingslucht. Dit risico is het hoogst in de nabijgelegen woonzones ten noordoosten van de industriezone Genk-Zuid.
De longen zijn het meest gevoelig voor blootstelling aan deze zware metalen: levenslange blootstelling aan de gemeten concentraties houdt een extra risico op longkanker in. Het extra individueel kankerrisico is een niet-verwaarloosbaar risico, maar naar internationaal gebruik niet onaanvaardbaar. De berekende extra individuele kans op kanker door levenslange blootstelling is groter dan 1 op 1 000 000 en kleiner dan 1 op 10 000.
De gemeten concentraties fijnstof en benzeen in de omgeving van Genk-Zuid zijn gezondheidskundig relevant. De concentraties van benzeen zijn lager dan het Vlaams gemiddelde voor woonzones, de fijnstofconcentraties PM10 zijn hoger dan gemiddeld in Vlaanderen (stedelijke omgeving).
Preventietips
Door het toepassen van enkele eenvoudige preventietips kunnen de risico’s aanzienlijk verlagen. Deze kan je terugvinden op http://www.genk.be/gezondheidstips-en-praktisch-advies. Natuurlijk blijft bronopsporing en bronaanpak de belangrijkste maatregel.
Schrootverwerkende bedrijven met shredder op het industrieterrein Genk-Zuid
Euregio Recycling Belgium in Zutendaal
Op 12 januari 2023 heeft de deputatie een vergunning verleend voor het veranderen en verbeteren van dit bedrijf. Deze vergunning loopt tot 29 november 2027. Zoals eerder aangehaald zullen de Vlaamse overheidsinstellingen erop toezien dat het oorzakenonderzoek bij Euregio Recycling Belgium uitgevoerd wordt en het bedrijf zo nodig aanvullende maatregelen neemt om de dioxine- en PCB-deposities in de omgeving terug te dringen.
Stevens Recycling in Genk
De deputatie weigerde de hervergunningsaanvraag op 15 februari 2023. Stevens Recycling tekende beroep aan bij de bevoegde minister. Op 1 december 2023 verleende de minister voor de exploitatie van de ingedeelde inrichting of activiteit een vergunning op proef voor een termijn van twee jaar. Tegen deze beslissing werden beroepen ingediend bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Op 13 februari 2025 werd de bestreden ministeriële beslissing vernietigd waarna de procedure is heropgestart door het departement Omgeving. Momenteel loopt hier de adviesronde en is een nieuw openbaar onderzoek opgestart. Finaal moet een nieuwe beslissing worden genomen door de Vlaams Minister van Omgeving en Landbouw.
Invoeren van monitoringsplicht bij shredderbedrijven volgens het 'vervuiler betaalt' principe
Departement Omgeving (in samenwerking met de VMM) nam het initiatief om de vergunningsvoorwaarden van alle Vlaamse shredderbedrijven te herzien en hierin een monitoringsplicht op te nemen voor het meten van dioxines en dioxineachtige PCB’s in depositie.
Verdere acties
De VMM volgt de uitvoering van het actieplan dioxines/PCB’s verder op:
- Er werd een hanteerbare en geactualiseerde toetsingswaarde voor dioxines en PCB’s in deposities opgesteld.
- Er wordt ingezet op emissiereductie bij schrootbedrijven met een shredder door onder andere de herziening van de Best Beschikbare Technieken-studie schrootverwerking en sloperij. Daarnaast wordt er een opvolgingsplicht in de vergunning van deze bedrijven voorzien.
Afdeling Handhaving van het Departement Omgeving blijft opvolgen of de schrootbedrijven de vergunningsvoorwaarden naleven.
Aperam zal in 2025 – 2026 een nieuwe Cr6+ meetcampagne uitvoeren zoals opgelegd in de vergunningsvoorwaarden. Op basis van deze meetcampagne kan Aperam de effectiviteit van de nieuwe gaswasser evalueren.
Vanuit het Departement Omgeving loopt de Vlaamse campagne “Gezond uit eigen grond” verder.